İslam’da zekat kavramını açıklayınız-Zekatın Amacı

Zekat (زكاة), İslam’ın beş şartından biridir ve her uygun Müslümanın yapması gereken zorunlu sadaka anlamına gelir. Toplumda sosyal adaleti, servetin yeniden dağıtımını ve şefkati teşvik etmede hayati bir rol oynar. “Zekat” kelimesinin kendisi, arınma, büyüme ve bereket anlamına gelen Arapça “زَكَىٰ” (zakā) kökünden türemiştir. İslam bağlamında, Zekat kişinin servetini ve ruhunu arındırırken aynı zamanda ekonomik adaleti de teşvik eder.

Zekatın Temel Kavramları

1. Yükümlülük : Zekat, uygunluk şartlarını karşılayan her Müslüman için farzdır (zorunlu görev). Gönüllü olan bir sadaka ( sadaka ) olarak kabul edilmez , aksine sabit bir ibadet biçimidir.
2. Nisab : Zekat almaya hak kazanmak için, bir kişinin tam bir ay yılı boyunca asgari miktarda servete ( nisab olarak adlandırılır) sahip olması gerekir. Nisab genellikle altın veya gümüş cinsinden ölçülür:
   • 87.48 gram altın veya
   • 612,36 gram gümüş.

   Servet; tasarrufları, yatırımları, ticari kazançları ve diğer varlık biçimlerini içerir.

3. Oranı : Zekât, genellikle bir kameri yıl (hawl) boyunca nisap sınırının üzerinde kalması koşuluyla, toplam uygun servetin %2,5’i üzerinden hesaplanır .
4. Yararlanıcılar : Kur’an-ı Kerim, Zekât almaya hak kazanan kişilerin kategorilerini Tevbe Suresi’nde (9:60) açıkça belirtir:
   • Fakirler (الفقراء) : Hiçbir şeyi veya çok az şeyi olan kimseler.
   • Muhtaçlar (المساكين) : Gelirleri yeterli olmayanlar.
   • Zekat toplayıcıları (العاملين عليها) : Zekat toplamakla görevli olanlar.
   • Kalpleri uzlaştırmak (المؤلفة قلوبهم) : Yeni Müslüman olanlar veya kalpleri İslam’a karşı yumuşayabilecek kişiler.
   • Esirleri serbest bırakmak (في الرقاب) : Köleleri veya esirleri serbest bırakmak.
   • Borçlular (الغارمين) : Borcu günahlardan kaynaklanmadığı sürece borç altında ezilen kişiler.
   • Allah yolunda (في سبيل الله) : İslam’ın savunulması veya diğer kamu yararı ile ilgili sebepler için.
   • Wayfarers (ابن السبيل) : Yardıma ihtiyacı olan mahsur kalmış yolcular.

   Allah Kuran’da şöyle buyuruyor:

   Sadakalar ancak fakirler, muhtaçlar, onlar için çalışanlar, kalpleri mutmain olanlar, kölelerin ve borçluların azat edilmesi için, Allah rızası için ve yolda kalmışlar içindir; Allah katından bir farzdır. Ever-Wise seni çok seviyorum, Tanrı seni korusun, Tanrı seni korusun ve korusun.
   — (Tevbe Suresi, 9:60)

   

5. Zekatın Amacı :

   • Manevi arınma : Zekat, kalbi dünya malına olan düşkünlükten ve hırstan arındırır.
   • Sosyal adalet : Zenginlerden fakirlere servetin yeniden dağıtılması yoluyla eşitsizliği azaltmayı amaçlar.
   • Ekonomik büyüme : Zekat, servetin dolaşıma girmesini sağlayarak ekonominin canlanmasına, daha az şanslı olanların geçinmesine ve toplumda refahın artmasına yardımcı olur.
6. Vergilendirmeden Farkı : Zekat bir ibadet şekli ve Allah’a karşı bir adanmışlık eylemidir, vergiler ise laik amaçlar için devlet tarafından konulan yasal bir gerekliliktir. Zekat Allah’ı memnun etme niyetiyle verilmelidir.

Zekatın Manevi ve Sosyal Etkisi

Zekat, toplum üyeleri arasında güçlü bir bağ oluşturarak, şefkati ve yoksullara karşı ilgiyi teşvik eder. Müslümanlara, servetin Allah’ın bir lütfu olduğunu ve daha az şanslı olanlarla paylaşılması gerektiğini hatırlatır. Dahası, verenin ruhunu arındırır, kibri ve bencilliği ortadan kaldırırken minnettarlığı teşvik eder.

Özetle, zekat sadece ekonomik bir mekanizma değil, aynı zamanda dengeli, şefkatli ve etik bir toplum yaratmayı amaçlayan manevi bir uygulamadır.